EnglishĐó là kết quả của một công trình nghiên cứu về khí động lực học của vi-rút SARS-CoV-2 tại hai bệnh viện của thành phố Vũ Hán, Trung Quốc vừa mới được công bố ngày 27/04/2020 trên trang nature.com. Kết quả nghiên cứu này đóng góp dữ liệu quan trọng về cơ chế lây lan của vi-rút nguy hiểm này.
Công trình nghiên cứu có tên là “Aerodynamic analysis of SARS-CoV-2 in two Wuhan hospitals” của nhóm tác giả là các chuyên gia dịch tễ học Trung Quốc vừa được đăng trên Tạp chí Nature ngày 27/04/2020 (www.nature.com).
Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả đã lấy mẫu SARS-CoV-2 trong không khí và bề mặt lắng đọng các hạt khí dung tại 30 vị trí khác nhau của hai bệnh viện và các khu vực công cộng được chỉ định, sau đó định lượng số lượng các bản sao vi-rút SARS-CoV-2 có trong các hạt khí dung bằng kỹ thuật ddPCR (droplet digital PCR). Hai bệnh viện được sử dụng chuyên điều trị COVID-19 trong thời gian bùng phát dịch tại Vũ Hán, mỗi bệnh viện có những đặc điểm riêng phục vụ các đối tượng bệnh nhân khác nhau. Bệnh viện Renmin của Đại học Vũ Hán đại diện cho các bệnh viện đại học hạng A được chỉ định để điều trị cho các bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng nặng, trong khi Bệnh viện Wuchang Fangcang là một trong số các bệnh viện mới được hình thành nhờ cải tạo từ các cơ sở thể thao trong nhà hoặc trung tâm triển lãm để cách ly kiểm dịch và cách ly điều trị cho bệnh nhân COVID-19 có triệu chứng nhẹ.
Các vị trí lấy mẫu trong lô nghiên cứu được phân loại thành ba nhóm: 1) Khu vực của bệnh nhân (Patient Areas – PAA), là những khu vực có sự hiện diện thực tế của bệnh nhân nhiễm COVID-19, bao gồm các Đơn vị Chăm sóc Đặc biệt (ICU), Đơn vị Chăm sóc Mạch vành (CCU) và các buồng bệnh trong Bệnh viện Renmin, các nhà vệ sinh của bệnh viện và các trạm làm việc của nhân viên bệnh viện trong Bệnh viện Fangcang; 2) Khu vực dành cho nhân viên y tế (Medical Staff Areas – MSA), là nơi làm việc trong hai bệnh viện mà nhân viên y tế tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân và 3) Khu vực công cộng (Public Areas – PUA), là những vị trí mở trong khuôn viên của hai bệnh viện (như: nhà thuốc bệnh viện, hội trường bệnh viện, siêu thị trong bệnh viện,…).
Ba loại mẫu các hạt khí dung (aerosol) được thu thập bao gồm: 1) Mẫu tổng số hạt khí dung lơ lửng (total suspended particles – TSP) không có giới hạn kích thước để định lượng nồng độ RNA của vi-rút SARS-CoV-2 trong khí dung; 2) Mẫu hạt khí dung được phân tách theo kích thước khí động học để xác định sự phân bố kích thước của các hạt khí dung có chứa SARS-CoV-2; 3) Các mẫu lắng đọng các hạt khí dung trên bề mặt để xác định tốc độ lắng của các hạt khí dung có chứa SARS-CoV-2.
Sự tồn tại của vi-rút SARS-CoV-2 trong các mẫu khí dung được xác định thông qua định lượng RNA. Nhìn chung nồng độ SARS-CoV-2 tồn tại dưới dạng các hạt khí dung ở mức rất thấp hoặc không phát hiện được trong hầu hết các vị trí của khu vực bệnh nhân (PAA) của Bệnh viện Renmin, điều này cho thấy rằng các buồng cách ly áp lực âm và tốc độ trao đổi không khí cao bên trong khu vực ICU, CCU và các buồng bệnh của Bệnh viện Renmin rất hiệu quả trong việc hạn chế lây truyền SARS-CoV-2 trong không khí. Tuy nhiên, phát hiện cho thấy nồng độ RNA của vi-rút lại cao nhất ở các hạt khí dung có trong các mẫu không khí lấy từ bên trong các nhà vệ sinh di động của bệnh viện Fangcang (19 copies m-3), đây là những nhà vệ sinh được lắp tạm với diện tích buồng vệ sinh xấp xỉ 1m2 ở những khu vực không có thông khí.
Nhóm tác giả cho rằng vi-rút SARS-CoV-2 có trong trong các mẫu không khí lấy từ các nhà vệ sinh có thể đến từ hơi thở có chứa các hạt khí dung của bệnh nhân hoặc từ các hạt khí dung có chứa virus từ phân hoặc nước tiểu của bệnh nhân khi sử dụng nhà vệ sinh. Mặc dù cơ chế lây nhiễm của vi-rút chưa được biết đến trong nghiên cứu này, nhưng kết quả cũng liên quan đến những phát hiện trong công trình nghiên cứu của Ong et al. cho thấy có sự hiện diện của vi-rút SARS-CoV-2 từ các mẫu lau bề mặt buồng vệ sinh được sử dụng bởi bệnh nhân SARS-CoV-2.
Trong các khu vực công cộng (PUA) bên ngoài toà nhà bệnh viện, cho kết quả phần lớn các vị trí lấy mẫu đều có nồng độ các hạt khí dung có chứa SARS-CoV-2 rất thấp (dưới 3 copies m-3) hoặc không phát hiện được, ngoại trừ một địa điểm thường có tập trung đám đông khoảng 1 m trước kho lưu trữ hàng hoá và với khách hàng thường xuyên đi qua, và một vị trí của Bệnh viện Renmin nơi có nhiều người bao gồm cả bệnh nhân ngoại trú đi qua. Mặc dù cả hai địa điểm đều ở bên ngoài tòa nhà của bệnh viện, nhóm tác giả cho rằng có thể những người mang vi-rút SARS-CoV-2 trong đám đông có thể đã đóng góp nguồn các hạt khí dung có chứa vi-rút trong giai đoạn lấy mẫu xét nghiệm.
Ngoài ra, kết quả nghiên cứu còn cho thấy các mật độ khác nhau của các hạt khí dung có chứa vi-rút ở các vị trí khác như các buồng cởi bỏ đồ trang phục bảo hộ của nhân viên y tế sau giờ làm việc, các bề mặt của các khoa ICU, các buồng họp, buồng thay ca trực,…là những vị trí có mật độ vi-rút khá cao (trên 10 copies m-3).
Kết quả từ công trình nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng đối với công tác phòng chống lây nhiễm trong cộng đồng và bảo vệ nhân viên y tế. Nhóm tác giả đề xuất cần quan tâm đặc biệt đến các vấn đề sau:
1) Thông gió và khử trùng nhà vệ sinh là một hoạt động quan trọng để kiểm soát nguồn lây lan tiềm năng của vi-rút;
2) Các biện pháp bảo vệ cá nhân cho cộng đồng như: đeo khẩu trang và tránh tụ tập đám đông để giảm nguy cơ bị phơi nhiễm vi-rút có trong các hạt khí dung;
3) Vệ sinh khử khuẩn có hiệu quả các khu vực có nguy cơ cao trong bệnh viện để hạn chế lây nhiễm SARS-CoV-2 tồn tại dưới dạng các hạt khí dung;
4) Chọn các khu vực có thông gió tự nhiên tốt để hạn chế khả năng lây nhiễm qua đường khí dung khi xây dựng bệnh viện dã chiến cách ly kiểm dịch và cách ly điều trị;
5) Vệ sinh bề mặt của quần áo phòng hộ trước khi cởi ra để giúp giảm nguy cơ lây nhiễm tiềm tàng cho nhân viên y tế.
SỞ Y TẾ TP.HCM